به گزارش ماین نیوز، به دلیل وجود ذخایر غنی نفت و گاز استفاده از تمام ظرفیت‌های ذخایر زغال‌سنگ مورد توجه قرار نگرفته و عمده‌ترین مصرف آن منحصر به یک کارخانه تولید فولاد که از روش کوره بلند برای تولید فولاد استفاده می‌کند، است. از آنجایی که مصرف زغال‌سنگ مورد نیاز این کارخانه نیز باید از نوع مرغوب و کک شو باشد بنابراین بقیه ذخایر زغال‌سنگ که به حرارتی مرسوم است مورد توجه قرار نمی‌گیرد و به عنوان باطله درکنار معادن انباشت می‌شوند. انباشت این مواد علاوه بر اینکه بخش وسیعی از محیط‌زیست را درگیر خود می‌کند به ثروتی می‌ماند که مرده و رها شده و کسی آن را احیا نمی‌کند. با این حال به تازگی این بخش مورد توجه سرمایه‌گذاران قرار گرفته به طوری که یک واحد بهره‌برداری از باطله‌های زغال‌سنگ احداث شده و در مرحله راه‌اندازی قرار دارد. عمده‌ترین توجیه اقتصادی اینگونه طرح‌ها بازیافت زغال‌سنگ موجود در باطله‌های معادن زغال‌سنگ بوده که قابلیت صادرات به کشورهای همسایه را داراست.
تولید زغال‌سنگ حرارتی از باطله‌ها در زرندتولید زغال‌سنگ حرارتی از باطله‌های معدن زغال‌سنگ در شهرستان زرند هفته گذشته به بهره‌برداری رسید. یکی از دلایل اصلی راه‌اندازی این طرح انبار باطله‌های معدنی در شهرستان زرند است چراکه به گفته مدیرعامل شرکت زغال‌سنگ کرمان در۲۰ سال گذشته وجود باطله‌های زغال‌سنگ علاوه بر اشغال محدوده‌ای بزرگ، مشکلات زیست‌محیطی نیز برای منطقه به وجود آورده بود.
گفتنی است براساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده در مرحله نخست تولید، سالانه ۲۵۰هزار تن باطله‌های معدنی فرآوری شده و از آن ۸۰ هزار تن زغال‌سنگ حرارتی تولید خواهد شد. لازم به یادآوری است که نتیجه تولید این کارخانه به مصرف داخلی رسیده و بخشی از آن نیز صادر خواهد شد.
راه‌اندازی کارخانه تولید زغال‌سنگ حرارتی برای استان کرمان مزایایی را به همراه دارد. کاهش خطرات زیست‌محیطی برای مردم منطقه و تبدیل باطله‌ها به محصولی با ارزش اقتصادی ازجمله آثار مثبت راه‌اندازی این کارخانه است.
باطله‌های همراه زغالسنگمیرصالح میرمحمدی، عضو هیات علمی دانشکده معدن دانشگاه تهران درباره بازیافت باطله‌های زغال‌سنگ و استفاده بهینه از آنها اظهار کرد: هنگام برداشت زغال‌سنگ از معادن، باطله‌هایی تولید و کنار معادن انباشت می‌شوند که در ادامه مشکلات جدی برای محیط‌زیست به وجود می‌آورند. از این‌رو کشورهای دارای معادن زغال‌سنگ تصمیم گرفتند تا برنامه‌ریزی‌هایی برای جلوگیری از انباشت باطله‌های زغال‌سنگ طراحی کنند. به این ترتیب که با بازیافت باطله‌های تولید شده، زغال‌سنگ موجود در آنها را که هنگام زغالشویی در میان باطله‌ها باقیمانده، جداکرده و فرآوری کنند.
وی گفت: بازیافت باطله‌های زغال‌سنگ از دو جهت دارای اهمیت است؛ نخست اینکه این مواد به دلیل نداشتن کارآیی از چرخه تولید کنار گذاشته شده و اثرات مخرب زیست‌محیطی ایجاد می‌کنند اما با انجام عملیات بازیافت علاوه بر کاهش اثرات زیست‌محیطی به محصولی با ارزش اقتصادی و قابل فروش تبدیل می‌شوند. از طرف دیگر امکان استفاده از آنها به دو صورت وجود دارد؛ به این ترتیب که اگر خاکستر تولید شده از درجه و کیفیتی که در کوره‌های فولادی استفاده می‌شود برخوردار باشد به عنوان زغال‌سنگ «کک‌شو» امکان استفاده از آنها در صنایع فولادی وجود دارد و در غیراین صورت می‌توان زغال‌سنگ موجود را به عنوان زغال‌سنگ حرارتی در صنایع دیگر استفاده کرد.
ارزش بالای زغال‌سنگ حرارتیمیرمحمدی اظهار کرد: زغال‌سنگ حرارتی تولید شده از باطله‌ها ارزش اقتصادی بالایی دارند و امکان استفاده از آنها در صنایع داخلی کشور وجود دارد. از طرفی با توجه به بازار مصرفی این محصول در دیگر کشورها همچون ترکیه که همسایه ایران است به دلیل برخوردار نبودن ترکیه از مواهب طبیعی همچون نفت وگاز و نیاز به زغال‌سنگ حرارتی، زمینه صادراتی آن نیز فراهم است. ترکیه زغال سنگ‌های حرارتی با ارزش حرارتی بالای ۲۵۰۰ کیلو کالری را استفاده می‌کنند، اما برای محصولات وارداتی خود شرایطی را در نظر گرفته‌اند و باید زغال‌سنگ حرارتی وارداتی حداقل دارای ارزش حرارتی بالای ۵۵۰۰کیلوکالری باشد. در واقع هر قدر ارزش حرارتی زغال‌سنگ بالاتر باشد میزان زغال‌سنگ کمتری موردنیاز خواهد بود.
این درحالی است که در ایران امکان تولید زغال‌سنگ‌های حرارتی با ارزش بالای ۶۰۰۰کیلوکالری وجود دارد و در صورت توجه به این موضوع می‌توان زمینه صادرات این محصول را فراهم و به ارزش افزوده مناسبی دست پیدا کرد.
میرمحمدی معتقد است که در ایران به دلیل ارزان بودن سوخت و منابع انرژی مصرفی همچون نفت، گاز و برق توجهی به زغال‌سنگ حرارتی به عنوان یکی از انواع سوخت‌ها نشده و کاربرد آن به برخی صنایع محدود شود. اما در مقابل در کشورهایی همچون ترکیه که نرخ منابع انرژی آنها بالاست زغال‌سنگ به عنوان یکی از سوخت‌های کاربردی و مهم در صنایع تبدیل و به کار گرفته می‌شود. به طوری که حتی زغال سنگ‌های با کیفیت پایین نیز به عنوان سوخت مورد استفاده قرار می‌گیرد. به عنوان مثال یکی از صنایعی که در ترکیه استفاده از زغال‌سنگ می‌کند صنعت سیمان است که در آن از زغال‌سنگ در دو بخش به عنوان سوخت یا خوراک برای تولید سیمان استفاده می‌شود. این در حالی است که در ایران چنین چیزی وجود ندارد و استفاده از زغال‌سنگ آن هم کک شو بیشتر به صنایع فولادی محدود می‌شود.
وی افزود: همچنین ترکیه به دلیل بالا بودن قیمت نفت کوره‌ای از زغال‌سنگ که نرخ پایین‌تری دارد در تمامی موارد از مصرف خانگی تا صنعتی استفاده می‌کند و با توجه به بازیافت باطله‌های زغال‌سنگ، بازار مناسب و بسیار خوبی به اسم ترکیه که دست بر قضا در همسایگی ما قرار گرفته‌اند وجود دارد بنابراین بازیافت این باطله‌ها نه تنها در پاکسازی محیط‌زیست تاثیرگذار است بلکه بخشی از یک ثروت مرده دوباره بازیابی می‌شود.
ورود زغال‌سنگ به چرخه منابع انرژیمیرمحمدی تاکید کرد: با توجه به ذخایر زغال‌سنگی که در کشور وجود دارد می‌توان زمینه را برای استفاده از آن در صنعت سیمان و دیگر صنایع فراهم کرد. اما این موضوع مستلزم بررسی جایگاه زغال‌سنگ حرارتی در برابر دیگر حامل‌های انرژی است که آیا صرفه اقتصادی برای ورود آن به چرخه حامل‌های انرژی از نظر اقتصادی وجود دارد یا خیر؟ به این ترتیب که تولیدکنندگان و صنعتگرانی که منابع انرژی مصرفی آنها نفت، گاز و برق و... است در صورتی که زغال‌سنگ را جایگزین مواد سوختی خود کنند چه تاثیری روی میزان هزینه و قیمت تمام‌شده محصول آنها خواهد گذاشت و آیا امکان اجرایی شدن آن وجود دارد یا خیر؟
وی خاطرنشان کرد: یکی از اقداماتی که می‌توان برای زغال‌سنگ با کیفیت پایین در معادن ایران انجام داد این است که با انجام عملیات فرآوری و بالا بردن درجه حرارتی آنها، ضمن استفاده از این کانی در صنایع داخلی زمینه را برای صادرات این محصول فراهم کرده و با قیمت‌های جهانی در بازار به فروش رساند.
این استاد دانشگاه اظهار کرد: باطله‌های تولیدشده حاصل از فعالیت‌های معادن و صنایع معدنی جزو مواردی است که باید مورد توجه و بررسی قرار گیرد. چرا که بازیافت این مواد آثار مثبتی همچون کاهش خطرات زیست‌محیطی، بازگشت مواد به چرخه تولید، ایجاد ارزش اقتصادی و اشتغالزایی را به همراه خواهد آورد. به عنوان مثال زمانی که بهره‌برداری از معادن زغال‌سنگ انجام می‌شود همراه مواد استخراج شده باطله‌های معدنی وجود دارد که می‌توان علاوه بر جداسازی زغال‌سنگ باقیمانده، آنها را در دیگر صنایع همچون صنایع سیلیکات، صنایع غیرفلزی و نسوز مورد استفاده قرار داده و ارزش اقتصادی از آن حاصل کرد.
زغال سنگ حرارتی منبع مهم انرژیتورج زارع، مدیر معادن غیرفلزی سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی (ایمیدرو) نیز درباره بازیافت باطله‌های معدنی زغال‌سنگ و تولید زغال‌سنگ حرارتی از آنها اظهار کرد: امروزه زغال‌سنگ حرارتی به عنوان یکی از منابع اصلی تامین‌کننده انرژی در جهان به شمار می‌آید به گونه‌ای که کشورهای چین و افریقای جنوبی عمده انرژی خود را برای تامین برق و دیگر موارد از زغال‌سنگ حرارتی می‌گیرند.
وی به ذخایر زغال‌سنگ حرارتی موجود در کشور اشاره کرد و افزود: ذخایری از زغال‌سنگ حرارتی در شهرستان طبس و استان کرمان وجود دارد که از کیفیت لازم برخوردار بوده و فعالیت‌های انجام شده در این محدوده‌ها مقدمه‌ای برای ورود زغال‌سنگ حرارتی به چرخه منابع انرژی و سوخت‌رسان است. لازم به یادآوری است که در ایران به دلیل وجود ذخایر نفت و گاز و استفاده از آنها به عنوان منبع انرژی زغال‌سنگ در اولویت‌های بعدی قرار گرفته است.
زارع ادامه داد: بازیافت باطله‌های زغال‌سنگی علاوه بر اینکه ایجاد ارزش اقتصادی را به دنبال دارد باعث کم شدن خطرات زیست‌محیطی این مواد می‌شود چراکه انباشت آنها در محیط باعث آسیب رساندن به منابع طبیعی شده و مشکل ایجاد می‌کند.
صادرات زغال‌سنگ حرارتیمدیر معادن غیرفلزی سازمان ایمیدرو با بیان اینکه صادرات انجام شده درباره زغال‌سنگ مربوط به زغال حرارتی است، تاکید کرد: بخشی مهمی از ذخایر زغال‌سنگ حرارتی در شهرستان نور واقع شده که از تولیدات آن تنها سالانه ۱۰۰ هزار تن صادرات داریم و عمده آن نیز به کشور ترکیه صادر می‌شود.
وی افزود: صادرات زغال‌سنگ حرارتی به دلیل کاربردهای فراوان آن به‌ویژه در صنایع فولادی با ارزش افزوده همراه است. از این رو با تولید زغال‌سنگ حرارتی از باطله‌های معدنی و صادرات آن می‌توان به ارزش‌افزوده رسید و موجبات رشد و توسعه معادن را فراهم کرد.
زغال‌سنگ
