ماین نیوز: همواره مواد معدنی با مقادیر مختلفی ناخالصی همراه است و نیازمند فرآوری و پرعیارسازی است.
فرآوری مواد معدنی مجموعه اقداماتی است که پس از استخراج مواد اولیه از معدن، در راستای جداسازی مواد ارزشمند معدنی از ناخالصی‌ها انجام می‌شود، خردایش و پرعیارسازی، فرآیندهای اولیه این کار هستند. از مراحل مهم بعدی در فرآوری مواد معدنی می‌توان نمونه‌گیری، آنالیز و خشک کردن را نام برد.
در گذشته با توجه به وجود ذخایر پرعیار، ماده معدنی پس از استخراج مستقیما و یا با اندکی تغییر به ماده اولیه در صنایع معدنی تبدیل می‌شد اما درحال‌حاضر با توجه به رو به پایان بودن ذخایر پرعیار، ذخایر کم‌عیارتر مورد توجه قرار گرفته‌اند.
درواقع مواد معدنی کم‌عیار برای ورود به بازار مصرف نیاز به عملیات تغلیظ و پرعیارسازی دارند. علم فرآوری مواد معدنی از آنجا دارای اهمیت است که بدون انجام فرآیند پرعیارسازی، مواد معدنی استخراج‌شده قابلیت کاربرد مستقیم در صنعت را نخواهند داشت و عملا فعالیت‌های معدنی که پایه بیشتر فعالیت‌های اقتصادی هستند با چالش‌های جدی روبه‌رو می‌شوند. انجام عملیات فرآوری، موجب افزایش ارزش‌افزوده ماده معدنی شده و در نتیجه فعالیت‌های معدنی از لحاظ اقتصادی توجیه‌پذیر می‌شود.
بنابراین با پرعیارسازی باطله‌های مواد معدنی کاهش یافته و در نتیجه ماده معدنی مستقیما در تولید آهن و سرب و روی مورد استفاده قرار می‌گیرد و در کنار آن میزان تولید و استخراج نیز افزایش می‌یابد که این مسئله نیازمند سرمایه‌گذاری است.
بر این اساس عیار هر معدن به میزان فلز و کانی موجود در وزن خاک تعریف می‌شود و این عیار تا زمانی که بالا نیامده و به اصطلاح استخراج نشده به یک میزان مشخص است ولی پس از استخراج باید یکسری کارها روی آن انجام شود تا عیار ماده معدنی بالا برود و باطله‌ها از آن جدا شود.
به عنوان مثال عیار مسی که استخراج می‌شود برای اینکه اقتصادی باشد ۲۵درصد است یعنی از هر کیلو ۲/۵گرم مس به‌دست می‌آید. در سنگ‌آهن سنگ‌هایی که استخراج می‌شوند عمدتا ۲۰ تا ۴۰درصد عیار دارند ولی با این عیار قابل فروش نیستند. البته سنگ‌آهن با عیار ۴۰ تا ۶۰درصد را می‌توان به‌طور مستقیم فروخت ولی سنگ با عیار بالای ۶۰درصد را راحت می‌توان به خریدار ارائه داد. به همین دلیل برای اینکه سنگ استخراج شده به راحتی به فروش برسد، عیار آن را بالا می‌برند و با قیمت بهتری به فروش می‌رسانند.
طلای موجود در طبیعت نیز برای اینکه استخراج اقتصادی داشته باشد، باید حداقل ۳ تا ۴ گرم در تن باشد و مراحل تغلیظ را تا رسیدن به مرحله نهایی بگذراند تا قابل استفاده باشد. پرعیارسازی حتی شامل زغال‌سنگ نیز می‌شود و این ماده معدنی نیز باید پرعیارسازی شود.
بنابراین هرچه پرعیارسازی ماده معدنی مراحل بیشتری را بگذراند، خریدار بهتری خواهد داشت. البته مراحل و روند افزودن عیار در مواد معدنی متفاوت است. پرعیارسازی هم به‌طور معمول در یک مرحله انجام نمی‌شود بلکه شامل چندین مرحله است و گذراندن هر مرحله به ارزش‌افزوده بالاتر برای آن ماده معدنی می‌انجامد.
در نتیجه پرعیارسازی امری مقرون به‌صرفه در تمامی مواد معدنی است و توجیه اقتصادی دارد چراکه طی کردن هر مرحله که هزینه می‌شود، آورده بیشتری برای معدنکار دارد و در حقیقت این ارزش‌افزوده به شکل تصاعدی بالا می‌رود پس کاملا توجیه اقتصادی دارد.
ماشین‌آلات مورد استفاده برای پرعیارسازی مواد معدنی، یکسری دستگاه‌های سنگ‌شکن، جداکننده و دستگاه‌هایی است که با روش شست‌وشو و حلال در آب، عناصر مزاحم را از ماده معدنی جدا می‌کنند.
بنابراین با توجه به اهمیتی که این موضوع دارد، تردید در احداث کارخانه‌های کنسانتره‌سازی و از دست دادن زمان در این زمینه، فقط به ضرر کشورمان خواهد بود.
* فیروز علی‌نیا
استاد دانشگاه
